Аялдардын репродуктивдүү ден соолугу жаатында Бишкек шаарында да, Ош шаарында да маанилүү иш-чаралар — бул 193 өлкөдө колдонуучу базасы бар жана Кыргызстандагы аялдарды колдоодо санариптик ийгилик деп атоого мүмкүн болгон amma кош бойлуулукту бирге жүргүзүүгө ылайыкташтырылган мобилдик тиркемесинин бет ачары орун алат.
Кыргыз тилинде жеткиликтүү болгон бул тиркеме акысыз жана азыр ар бир жаран үчүн жеткиликтүү. amma бул жөн гана кош бойлуулук календары эмес, аял үчүн чыныгы шерик: биринчи жумалардан баштап бала төрөлгөнгө чейин жана төрөттөн кийинки мезгилге чейин убакытты камтыйт. Ал ден соолукту көзөмөлдөөгө, дарыгерлерден жеке кеңештерди алууга, кабыл алуулар жана дары-дармектер жөнүндө эскертүүлөргө, тамактануу, психологиялык абал ж.б. жөнүндө макалалар аркылуу жардам берет.
amma тиркемесине арналган иш-чаралардын максаты — Кыргызстандын аялдарына кош бойлуулук жана төрөттөн кийинки мезгилде өздөрүн ишенимдүү сезүүгө, ошондой эле аны андан ары илгерилетүү үчүн медициналык коомчулук жана өнөктөш уюмдар менен туруктуу өз ара аракеттенүүнү түзүүгө жардам бере турган натыйжалуу санариптик куралды тартуулоо болуп эсептелет.
Бириккен Улуттар Уюмунун Калк фондунун (ЮНФПА) Чыгыш Европа жана Борбордук Азия боюнча Регионалдык кеңсеси amma.family менен кызматташат жана мындай демилгелерди колдоодо маанилүү роль ойнойт. ЮНФПАнын Регионалдык кеңсесинин регионалдык кеңешчиси доктор Тамар Хомасуридзе айткандай: «amma тиркемеси энелердин ден соолугун сактоонун натыйжаларын жакшыртуу үчүн технологияларды колдонууга болгон биздин берилип иштегенибиздин мисалы болуп саналат. Биз amma сыяктуу санариптик платформалар саламаттыкты сактоого жеткиликтүүлүктөгү, айрыкча Кыргызстандын жетишсиз тейленген райондорундагы олуттуу боштуктарды жоюуга мүмкүндүк берет деп эсептейбиз. ЮНФПАнын Регионалдык кеңсеси болочок энелерге жана үй-бүлөлөргө кош бойлуулук мезгилинде зарыл болгон маалыматты алууга мүмкүнчүлүк берген мындай инновациялык чечимдерди иштеп чыгууну жана ишке ашырууну колдогону менен сыймыктанат».
Тиркеменин бет ачары медициналык кызматкерлердин, Саламаттыкты сактоо министрлигинин өкүлдөрүнүн, эл аралык уюмдардын жана жарандык коомдун кызыгуусун жаратты. Тиркеме жөнүндө видеоролик жана жергиликтүү протоколдорду эске алуу менен Кыргызстандын аялдары үчүн атайын түзүлгөн маалыматтык материалдар көрсөтүлдү.
amma компаниясынын башкы директору Евгений Жихарев кыргыз тилинде кош бойлуулукту кошо алып баруучу тиркеменин иш жүзүнө ашырылышы менен алар аялдардын жана үй-бүлөлөрдүн мүмкүнчүлүктөрүн кеңейтүүгө болгон умтулуусун бөлүшкөн алысты көрө билген өнөктөштөрдүн жанында турганына сыймыктанарын баса белгиледи: «Биз ошондой эле ЮНФПАнын Чыгыш Европа жана Борбордук Азия боюнча Регионалдык кеңсеси менен болгон кызматташтыгыбыздан дем алганбыз. Алардын тажрыйбасы жана көз карашы кыргыз аялдарынын уникалдуу маданий, тилдик жана юридикалык муктаждыктарын канааттандыруу үчүн тиркемени ылайыкташтырууда маанилүү роль ойноду. Бул өнөктөштүк саламаттыкты сактоодогу теңсиздиктерди жоюу үчүн глобалдык технологиялар жана локалдаштырылган чечимдер кантип бириге аларын көрсөтүп турат».
Бишкекте өткөн тегерек столдун жүрүшүндө катышуучулар аялдардын ден соолугун сактоодогу санариптик чечимдердин маанилүүлүгүн, айрыкча айыл жерлеринде медициналык кызматтарга жеткиликтүүлүк чектелген шарттарда талкуулашты.
Кыргыз Республикасынын Саламаттыкты сактоо министрлигинин алдындагы далилдүү медицина жана медициналык технологиялар бөлүмүнүн башчысы Айжамал Матоморова тиркеменин артыкчылыктары жөнүндө айтып берди: «Тиркеме колдонуучуларга 460тан ашык илимге негизделген макалага жеткиликтүүлүктү камсыз кылат, жеке кош бойлуулук календарын, эскертүүлөрдү, тамактануу, физикалык жана психоэмоционалдык абал боюнча кеңештерди, ошондой эле болочок энелер үчүн юридикалык маалыматты камтыйт. Ылайыкташтыруу процессинде маданий жана тилдик жеткиликтүүлүккө өзгөчө көңүл бурулду — тиркеменин интерфейси азыр 193төн ашык өлкөдө кыргыз тилинде да жеткиликтүү», — деп белгиледи ал.
Ошондой эле контентти ылайыкташтыруунун жыйынтыктары жана репродуктивдүү курактагы аялдардын жана медициналык коомчулуктун арасында ammaны илгерилетүүнүн мындан аркы пландары талкууланды.
«Үй-бүлөнү пландоо үчүн альянс» коомдук фондунун директору Бактыгүл Бозгорпоева amma мобилдик тиркемеси саламаттыкты сактоодогу санариптик теңчиликке карай дагы бир кадам жана Кыргызстандагы болочок энелерди колдоонун маанилүү каражат болуп калганын белгиледи: «Бул Кыргызстан үчүн өзгөчө актуалдуу: алыскы райондордо саламаттыкты сактоо кызматтарына жеткиликтүүлүгү чектелген шарттарда мобилдик тиркеме билимдин, ишенимдин жана колдоонун ишенимдүү булагы болуп калат. Бүгүнкү күндө өлкөдө калктын 95%дан ашыгы уюлдук телефондорду колдонушат жана көпчүлүгүндө Интернетке жеткиликтүүлүк бар — бул өлкөнүн эң алыскы бурчтарында да сапаттуу медициналык маалымат алууга мүмкүнчүлүк берет», — деди ал.
amma — бул санариптик теңчиликке, ар бир аялдын ден соолугуна кам көрүүгө жана Кыргызстандагы энеликти колдоонун жаңы деңгээлине карай кадам.
Аталган иш-чаралар төрөт үйлөрүндө акушердик көзөмөл жүргүзүү жана телеконсультация системасын колдонуу аркылуу сапаттуу медициналык кызматтарга жетүү менен алдын алууга мүмкүн болгон энелердин оорусун азайтуу боюнча БУУнун Түштүк-Түштүк кызматташтыгы долбоорунун алкагында уюштурулуп атат. Индия-БУУнун Өнүктүрүү боюнча өнөктөштүк фонду тарабынан каржыланган бул долбоор Кыргызстандагы беш пилоттук төрөт үйүндө алдын алууга мүмкүн болгон энелердин оорусун азайтууга багытталган.
Долбоор Кыргыз Республикасынын Саламаттыкты сактоо министрлиги жана ЮНФПА тарабынан колдоого алынып ишке ашырылат.
